|
|
HEMOROİD NEDİR?
Hemoroidler, anal kanalın üst kısmında genişlemiş damar yumaklarıdır. Halk
arasında basur ya da mayasıl olarak bilinir. İç ve dış hemoroidler olarak
ikiye ayrılır. Zamanla altta yatan sebeplerle birlikte anal kanalda
yerleşen genişlemiş toplar damar yumakları makatın dışına doğru çıkarlar.
HEMOROİD NELER NEDEN OLUR?
Bağırsak alışkanlığında değişiklikler (kabızlık, ishal),
Gebelik ve doğum,
Sedanter yaşam,
Bazı spor etkinlikleri (ata binmek, bisiklet sürmek),
Çeşitli meslek grupları (şoförler, pilotlar),
Alkol alışkanlığı,
Pelvik bölgede yerleşen tümörler, karında ascites oluşumu,
Kalın bağırsak kanseri,
HEMOROİDİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Rektal kanama (makattan taze kırmızı renkli kanama),
Ağrı,
Makatta ele gelen şişlik,
Akıntı, makatta ıslaklık hissi,
Kaşıntı,
Bu şikayetlerle başvuran hastalarda anal fissür, perianal fistül, perianal
abse ve tromboz görülen diğer hastalıklardır. Ağrı iç hemoroidlerde çok
geç bir bulgudur. Başlangıç döneminde ağrı varsa tromboze hemoroid,
perianal abse, anal fissür akla gelmelidir.
HEMOROİD (BASUR) ZANNETTİĞİNİZ HASTALIĞINIZ YA KANSERSE?
MAKATTA KANAMA, DIŞKILAMA ALIŞKANLIĞINIZDAKİ DEĞİŞİKLİKLER SİZİ MUTLAKA
UYARMALIDIR!..
TANI NASIL KONULUR?
Bu şikayetlerle hekime başvuran hastanın şikayetleri dikkatlice
dinlendikten sonra yapılan anal muayene genellikle genç hastalarda tanı
için yeterlidir. Rektal kanama şikayeti ile gelen hastalara rektoskopi
önerilir. Kırk yaş ya da üstü kabızlık şikayeti ile gelen ve yapılan anal
muayenesinde hemoroid saptanan tüm hastalarda kolonoskopik tetkik
önerilmektedir. Her zaman altta yatan bir kalın barsak tümörü olmadığı
ekarte edilmelidir. Unutulmamalıdır ki hemoroid tek başına kalın barsak
kanserinin belirtisi olabilir.
HEMOROİDİN DERECELERİ
1. Derece hemoroid: Kanama en önemli şikayettir. Hemoroidler rektoskopi
sırasında saptanır.
2. Derece hemoroid: Kanama ve kaşıntı şikayetleri görülür. Ikınma ile anal
muayene esnasında saptanır.
3. Derece hemoroid: Kanama, kaşıntı ve makatta ıslaklık hissi şikayetleri
ile başvurulur. Anal muayenede prolabe yani makatın dışında hemoroid
pakeleri görülür. Muayene ile içeriye gönderilebilir.
4. Derece hemoroid: Kanama, kaşıntı, akıntı ve ağrı şikayetleri görülür.
Muayene ile içeri redükte edilemeyen şişlikler saptanır.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Barsak fonksiyonlarının düzenlenmesi altta yatan kabızlığın giderilmesi,
Diyette bol lifli gıdalara ağırlık verilmesi, günlük su alımının
arttırılması ortalama 1.5-2 litre su içilmesi,
Lokal krem ve pomatlar,
Cerrahi tedavi :
Skleroterapi
Bant ligasyon
Klasik cerrahi yöntemle hemoroid ektomi operasyonu genel anestezi altında
yapılır. Hastanede yatma süresi ortalama bir gündür.
Lazer tedavisi ( Nd-yag lazer tekniği ile genel anestezi altında yapılır
ve ameliyat süresi 5-15 dakikadır. Ameliyat sonrası ağrı en az olan
yöntemdir. İşe dönme süresi daha kısadır. Üçüncü dereceye kadar olan
hemoroidlere uygulanır.
Anüs bölgesindeki üst ve alt hemoroidal toplar- damarların varis
şeklindeki genişlemelerine sırasıyla iç ve dış hemoroid adı verilir.
Kalıtım, uzun süre ayakta kalarak çalışma, gebelik, kronik kabızlık gibi
sebeplerle oluşan bu hastalık erişkinlerde oldukça sık görülür.
Hemoroidlerin başlangıçta dışkılama sırasında, daha sonra ise spontan
olarak anüsten dışarı sarkması sonucu oluşan meme şeklinde morumsu
kabartılar ve genelde damlama şeklinde olan açık kırmızı renkli kanama,
hastaların başlıca hastaneye başvurma sebepleridir. Bunun dışında ağrı,
kaşıntı , mukuslu bir sıvı gelmesi ile de kendini belli eden hemoroidlerin
tromboz, yani tıkanma ve bunu izleyen iltihap, ülserleşme ve bunların
sonucunda şiddetli ağrılar oluşması, kanamanın ağırlaşması ve buna bağlı
kansızlık oluşması gibi sonuçları vardır.
Teşhis dışarıdan görülerek yada anoskopi ile anüsün içine bakarak konur.
Tedavi hemoroidin bulunduğu evreye göre planlanır. Belirti vermeyen
hemoroidler tedavi gerektirmez. Yakınmalar hafifse belirli ilaçlarla
semptomatik tedavi yapılır. Hastanın diyeti düzenlenir, ılık pansuman
yapılabilir ve hemoroidle bir kısır döngü oluşturan kabızlık problemi
ortadan kaldırılır.
Yakınmaların ağır olduğu ya da sık tekrarladığı durumlarda ise cerrahi
tedavi tercih edilir, bu da genelde hemoroid pakelerinin lokal anestezi
altında çıkarılması şeklindedir. Pakelerin lastik bantlarla
sıkıştırılması, kızıl ötesi ışınlarla yada lazerle tedavi, pakeleri
büzüştüren bir maddenin bölgeye enjeksiyonu gibi farklı tedavi yöntemleri
de vardır.
HEMOROİD TEDAVİSİNDE SORULAR VE ALTIN KURALLAR
Halk arasında BASUR olarak bilinen hemoroid; anüs ve rektum
hastalıklarının başında yer alır.. Anüs ve rektum; boşaltım sisteminin
çıkış kapısı olup, yaklaşık yirmi çeşit hastalığın görülebildiği ve pek
çok hastalığın da indirekt belirtilerinin izlenebildiği yerdir. Bu
bölgenin hastalıklarına PROKTOLOJİK HASTALIKLAR ve Protoloji ile ilgilenen
hekimlere de proktolog denir. Hemoroid, anüs içindeki hemoroidal toplar
damarların zaman içinde anormal genişleyip kırmızı ve mor torbalar
(memeler) şeklinde dışarı sarkması, (Resim 1 ve 2) bazan aşınıp delinerek
dışkılama sırasında sık sık, PARLAK KIRMIZI kanamalar yapması; bazan
memelerin aniden pıhtı ile dolup şiddetli ağrı, ödem, iltihaplanma,
yaralanma ve ağrı yapmasıdır..
HEMOROİDİN OLUŞMA SEBEPLERİ
Birinci sebep kabızlıktır.. Ayrıca, kolit, proktit, enterit gibi barsak
enfeksiyonları; içki, tahriş edici aşırı acılı gıda tüketimi; yetersiz
hijyen, anüs içi hemoroidal damar duvar yapısının doğuştan zayıf olması
veya sonradan zayıflayıp torbalanması; prostat büyümesi ve kabızlık nedeni
ile tuvalette uzun süre oturmak ve aşırı ıkınmak; gün boyu oturmak veya
ayakta kalmak; aşırı yorgunluk; portal hipertansiyon; hamilelik myoma
uteri, over kisti vb. gibi karın içi büyük urlar; kronik ökrürük,
şişmanlık gibi karın ve damar içi basınçlarını artıran başka hastalıklar
genel sebepler arasında sayılabilir.
HEMOROİD ÇEŞİTLERİ
Hemoroidler öncelikle iç (internal) ve dış (eksternal) olmak üzere ikiye
ayrılırlar. Hemoroidlerin çoğu iç hemoroid olup bunlar 4 derece olarak
sınıflanır. Ayrıca basit ve komplike; tromboze, akut ve kronik olmak üzere
alt sınıflara ayrılırlar.. Anüsün dış kenarındaki eksternal hemoroidal
damarların aniden noktasal, tarzda cilt veya mukoza altına kanamaları ve
pıhtı oluşturmaları da bir başka hemoroid çeşidi sayılabilir.
1) Grade I (1. Derece) Hemoroidler: Hemoroid memesinin yukarı konumda
kalıp, anüs dışına çıkmayıp ancak anoskop ile içeriye girildiğinde
görülebilmesi halinde 1. derece hemoroid söz konusudur. Kendini sadece
kanama ile belli eder. Bu memeler genellikle ağrısız olup, 1 cm'den daha
küçük boyutlu, gergin ve ince duvarlı kanamaya hazır iç memeler
şeklindedir ve ele gelmezler
TEDAVİ: 1. derece hemoroidler lastik bantla bağlama, sklerozan ilaç
injeksiyonu, halk arasında LASER olarak bilinen infirared ışık
koagülasyonu gibi konservatif tıbbi yöntemlerle tedavi edilebilir;
ameliyat gerekmez. Bazan sadece melhem, uygun diyet, ılık su oturma
banyosu ve istirahat yeterli olabilir. Ancak hazırlayıcı sebepler
araştırılıp onlar da ayrıca tedavi edilmelidir; örneğin asıl sebep akut
bir barsak enfeksiyonu veya ishal ise; sadece antibiyotik ve ishal diyeti
uygulaması bile yeterli olabilir. Cerrahi girişim gerektirmezler.
2) Grade II (2. Derece) hemoroidler: Bunlar dışkılama sırasında tuvalette
ıkınınca anüs dışına çıkan ve ele gelen, ayağa kalkınca anal kanal içine
çekilip kaybolan, ağrısız, 1 - 3 cm çapında Hemoroid memeleri olup,
taharetlenirken genellikle püskürür tarzda veya hızlı damlalar şeklinde
kanama yapar.
Kanamalar bazan bir iki ay ara verebilir, bazan aylarca, her tuvalet
çıkışında az da olsa görülür. Ve zaman içinde mutlaka kansızlık yapar ve
bazan da aniden alevlenip büyüyerek anüs dışında kilitlenip kalarak
acilleşebilir. İkinci derece Hemoroidler yine cerrahi tedavi
gerektirmezler. Bağlama, sklerozan ilaç injeksiyonu veya infrared ışık
koagülasyonu ile tedavi edilirler. Ayrıca uygun diyet, büzüştürücü ve
antibiyotikli melhemler, ılık su oturma banyoları ve ağrı kesiciler
tedaviye eklenmelidir.
3) Grade III (3. derece) hemoroidler: İç (internal) hemoroid memelerinin
kolayca anüs dışına çıkması, sık sık pıhtı ve ödemle birlikte ağrı
yapması, üzerinde iltihap ve aftlar şeklinde yaraların ve kanlı akıntının
olması; içeriye itilmediği sürece anüs dışında kalması veya içeri geç
çekilmesi halidir
Tedaviye duruma göre önce tıbbi ve konservatif yöntemlerle başlanır; çok
az vakada cerrahi eksizyon gerekir. Bunlarda en ideal yöntem lastik bant
veya infrared koagulasyon uygulamaktır (Şekil I - II).
4) Grade IV (4. derece) hemoroidler: Yıllarca süren kronik kabızlık
hallerinde eski iç ve dış hemoroidlerin topluca aşağı sarkması, tuvalette
veya koltukta çok oturma sonucu, memelerin büyük, ağrızsız, sulu, ıslak
pakeler halinde anüs dışında çepeçevre yerleşip temelli kalmasıdır.
Kronikleşmiş grade IV hemoroidli hastaların, iyi temizlenememe ve sürekli
mukuslu ve iltihablı akıntılar, kaşıntılar ve az fakat sık sık kanama
sorunları vardır. Memelerin üzerine oturunca hastanın canı yanar.
TEDAVİ: Pekçoğu iyi bir tıbbi tedavi, kabızlığı önleyici bol posalı
diyet, düzenli tuvalet alışkanlığı gibi tıbbi ve hijyenik tedbirlerden
kısmen yarar görürler. Bir kısmında lastik bant veya skleroterapi ve
infrared ışık ile koagülasyonu yeterli olabilir; ancak çoğunda cerrahi
tedavi endikedir; ancak cerrahiye engel varsa, ömür boyu, konservatif
tıbbi yöntemlere devam eder ve daima bol su, bol sebze, bol meyva alırlar;
asla çay, kahve, kola, rafine gıda ve baharat alamazlar.
HEMOROİD KOMPLİKASYONLARI
Hemoroid komplikasyonlarının başlıcaları:
a) Uzun süreli kanamalar sonucu anemi ve buna bağlı hipotansiyon,
halsizlik, iştahsızlık ve solukluktur.
b) Memelerde yaralanma ve iltihaplanma sonucu lokal ve sistemik ateş.
c) Strangulasyon, yani dışarda duran hemoroid memelerinin; stres, alkol,
ağır yemek, kabızlık, mushil kullanımı ve ishal gibi bir nedenle aniden
pıhtılarla dolması sonucu şişip tamamının anüs dışına fırlaması ve orada
kilitlenip kalması, anormal şişmesi ve şiddetli ağrı yapması. Bu safhada
hemoroid memelerinin kan dolaşımı bozulmuştur ve dolayısı ile nekroz ve
şiddetli ağrı gelişir. Artık geriye itilemez ve el değmez ve dışkılamaya,
fitil koymaya, hatta melhem bile sürmeye izin vermez; dışkılama ve günlük
yaşam ve bütün işler engellenir; ağrı ve kanamalar, enfeksiyon ve ateş
yüzünden halsizlik ve iştahsızlık gelişir. Hemoroidin en kötü şeklidir.
Tedavi aciliyet gerektirir. Duruma göre önce konservatif tıbbi yöntemlerle
başlanır. Gerekirse anında genel anestezi ve regional anestezi ile cerrahi
eksizyon veya trombektomi, sistemik ve lokal antibiyotik uygulanır.
HEMOROİD (BASUR) HASTALIĞI
Belirtiler
Halk arasında “basur” olarak bilinen hemoroid hastalığı anüs(barsağın son
çıkış kısmı) bölgesinde normalde bulunan damar yumağının belirginleşmesi
ve sarkması sonucu oluşan rahatsızlığa verilen isimdir.
İç ve dış hemoroid damar yumağındaki belirginleşmeye göre iki ana çeşidi
olmakla birlikte çoğunlukla iç hemoroidlerin belirginleşerek makatın
dışına sarkması şeklinde görülür. Birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü
derece olarak sınıflandırılan hemoroidler ıkınınca makat dışına sarkan ve
kendiliğinden içeri giderse ikinci, elle itince içeri gidene üç, elle
itilmesine rağmen gitmeyen hemoroidlere dördüncü derece olarak tanımlanır.
Hemoroidler kansere dönüşmez. Ancak hemoroide bağlı rahatsızlıklar bu
bölgede görülen kanser rahatsızlığı ile benzerlik gösterdiğinden bu
şikayetlere sahip olan kişilerin rektal tuşe(elle muayene) veya anoskopi
ve rektoskopi gibi ışıklı aletlerle muayene ile tanının aydınlatılması
gerekir.
Hemoroid belli bir yaşın hastalığı mıdır?
Hemoroid hastalığı çocukluk dönemi hariç her yaşta görülebilir. Ancak yaş
ilerledikçe sıklığı artmaktadır. Toplumun üçte birinden fazlasında
görülmektedir.
Hemoroidin sebepleri nelerdir?
Hemoroidin tek sebebi olmamakla birlikte kolaylaştırıcı sebepler vardır.
Ailesel yatkınlık
Kabızlık, uzun süren ishal
Kabızlığa neden olan veya artıran sebepler
Posasız gıda(meyve sebzenin az tüketildiği) gıdalarla beslenme alışkanlığı
Aşırı terleme, az su içme
Dışkılama zamanının ertelenmesi
Seyahatler
Karın içi basınç artışına yol açan etkenler (gebelik)
Acılı ve baharatlı gıdaların fazla tüketilmesi
Aşırı alkol tüketimi
Tuvalet ihtiyacını ertelemek veya tuvalette uzun süre oturmak
Yaşlılık
Hemoroid hastalığının belirtileri nelerdir?
Makatta ağrı, kaşıntı, akıntı
Makattan kan gelmesi
Tuvalet sonrası ele gelen şişlik
Tuvalet sırasında ağrı ile birlikte olan kanama daha çok çatlaklara bağlı
olmakla birlikte dış hemoroidlere bağlı olarak ta oluşabilir. Ayrıca içi
hemoroidlerin komplike olması(içinde kan pıhtılaşması) sonrası da
oluşabilir.
Hemoroid hastalığının teşhisi nasıl konur?
Hemoroid hastalığının şikayetleri ile bu bölgenin kanserleri benzerlik
gösterdiğinden genel cerrahi veya gastroenteroloji uzmanına muayene
olmadan ilaç kullanılmamalıdır. Mahremiyet endişesiyle doktora gitmekten
çekinen ve yakın çevrelerine danışarak ilaç kullanma durumunda hayati
öneme haiz hastalıkların tanı ve tedavisinde gecikmeler yaşanmaktadır.
Tanı makat bölgesinin gözle, eğer ağrılı durumu yoksa parmakla muayenesi
ve anoskopi ve rektosigmoidoskopi denilen ışıklı aletlerle inceleme
sonucunda konulur.
Tedavi çeşitleri nelerdir?
Hastanın şikayetleri dinlendikten ve gerekli muayeneler yapıldıktan sonra
hemoroidin varlığı, derecesi, tipi ve eşlik eden rahatsızlıklar
belirlenir.
Birinci derece ve ikinci derece hemoroidlerlerde öncelikle sebebe yönelik
tedavi yapılır. Kabızlık varsa bunun düzeltilmesi için posalı gıdalar,
tuvaletin ertelenmemesi, gaita yumuşatıcı ilaçlar, pomatlar veya fitiller
verilir.
Tıbbi tedavi ve gerekli önlemlere rağmen düzelmeyen hastalarda
skleroterapi(ilaç enjeksiyonu ile kurutma), band ligasyonu(band ile
boğarak söndürme), koterizasyon(elektrik, lazer veya infrared ışını ile
yakma) yapılabilir.
Üçüncü derece hemoroidlerin bazılarına ameliyat dışı yöntemler
uygulanabilir. Fayda görülmezse cerrahi tedavi uygulanır.
Dördüncü derece hemoroidlerde tedavi cerrahidir. Cerrahi tedavi yöntemleri
ise hastaya göre değişmekle birlikte dikiş ile bağlama, hemoroid
yumaklarının çıkarılması ve dikiş konulması, ultrasizyon cihazı ile
hemoroid yumaklarının çıkarılması, doppler cihazı ile hemoroid yumağının
atardamarı bulunarak dikiş konulması veya bu yöntemlerin kombinasyonu
uygulanabilir. Eğer hemoroidlerle birlikte makatın iç tabakasında
sarkıklık varsa PPH denilen ve otomatik dikiş koyan ve sarkan iç tabakanın
bir kısmını çıkararak sarkmayı önleyen teknik uygulanabilir. Bu
tedavilerden hangisinin uygulanacağı hastadaki hemoroidin derecesine,
eşlik eden ikinci bir rahatsızlığın(çatlak v.b.) varlığına ve cerrahın
tecrübesine ve tercihine göre değişmektedir.
Bölgesel veya genel anestezi uygulanmamışsa yani lokal anestezi ile veya
anestezisiz işlemler ayaktan tedavi şeklinde uygulanabilir. Diğer
işlemlerde 6-18 saat hastanede gözlem gerekebilir.
YAPILMASI GEREKENLER
Kişisel temizliğinize özen gösterin (anal bölgenin düzenli temizliği)
Tuvaletiniz geldiğinde barsaklarınızı mümkün olduğunca çabuk boşaltın
(doğru beslenme ile giderek kolaylaşacaktır).
Kilonuzu kontrol edin
BESLENME
Posa bakımından zengin yiyecekler tüketin
Sebzeler (domates, bamya, bezelye, pırasa)
Meyveler (elma, armut, portakal)
Tahıllar (kepek, kepekli ekmek, tam buğday unu, esmer un, rafine edilmemiş
pirinç)
Çok fazla su için (Günde en az 1,5 litre)
EGZERSİZ
Yüzme
Yürüme (düzenli olarak günde en az 20 dakika)
YAPILMAMASI GEREKENLER
Kabızlık ve ıkınarak dışkılama
Ağır yük taşıma
Dar giysilerin giyilmesi
BESLENME (Fazla Tüketilmemesi Gerekenler)
Kahve, Alkol, Baharat, Hardal
Posa bakımından fakir yiyecekler
EGZERSİZ
Bisiklete, ata binmek
Uzun süre ayakta kalmak yada oturmak
İLAÇ TEDAVİSİ
Ardışık müshil kullanımı (Uzun süreli kabızlık = Müshil hastalığı)
HEMOROİD HASTALIĞI (BASUR) İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR
1. Hemoroid hastalığı yaygın mıdır?
Evet. Hemoroid hastalığı hem erkeklerde hem de kadınlarda oldukça sık
görülür. Kadın ve erkek nüfusunun yaklaşık yarısı hayatlarında en az bir
kere hemoroid hastalığının belirtileri ile karşılaşır.
2. Hemoroid hastalığı bulaşıcı mıdır?
Hayır, kesinlikle bulaşıcı değildir. Hastanık mekanik nedenlerle meydana
geldiği ve kökeninde bakteri yada virüs benzeri bulaşıcı etkenler olmadığı
için, başkasına aktarılamaz.
3. Hemoroid hastalığı kalıtımsal mıdır?
Hayır. Net olarak böyle bir ifade kullanmak zor. Ancak anne ve/veya
babanın hemoroid hastalığı nedeniyle ameliyata dek gidebilen tedavi görmüş
olmaları, sonraki nesiller için bir risk etkeni oluşturabilir.
4. Hemoroid hastalığı kadınlarda erkeklere göre daha sık mıdır?
Kadınların hamile kalması, doğum yapması, ayrıca kadınlarda kabızlığa daha
sık rastlanması nedeniyle, hemoroid hastalığı erkeklere göre biraz daha
fazla görülür. Ancak veriler hemoroid hastalığı nedeniyle yapılan
ameliyatların erkek ve kadınlar açısından sayıca farklı olmadığını
göstermektedir.
5. Hemoroid hastalığının tanısı nasıl konur?
Hemoroid hastalığının tanısı doktor tarafından konur. Doktor makatı gözle
muayene eder ve şişmiş damarsal yapıların olup olmadığına bakar.
Muayenenin ikinci aşamasında anal kanalın ve rektumun son bölümünün
parmakla kontrolü yer alır. Sonraki aşamada doktor hastayı anaskop yada
praktoskopla da inceleyebilir. Anaskop makatın yukarısında kalan yaklaşık
6-7 cm’lik bölümün incelenmesini sağlar. Proktoskop ise makatın
yukarısında kalan yaklaşık 15-20 cm’lik bölümünün yani rektumun
görülmesini sağlar.
6. Hemoroid hastalığı tehlikeli midir?
Hayır. Hemoroid hastalığı tehlikeli ve yaşamı tehdit eden bir hastalık
değildir. Çoğu kişide belirtiler yalnızca birkaç gün devam eder. Ayrıca,
hemoroid hastalığı olan herkes belirtileri yaşamaz.
7. Hemoroid hastalığı kansere dönüşebilir mi?
Hayır! Hemoroid hastalığı kansere dönüşmez ama dikkatli olunmalıdır. Bir
kişi yıllarca hemoroid hastalığı nedeniyle anal yolla kanayabilir. Ancak
zaman içinde kanamanın bir kolon-rektum kanserine bağlı olarak ortaya
çıkması da mümkündür. Bu olgularda hemoroid hastalığı, ormanı saklayan bir
ağaç gibidir. Sonuç olarak, dışkılama sonrası kanama gözlemlendiğinde
yapılacak en iyi iş bir uzmana danışmaktır.
|